Daar waar de Scheveningseweg en de Carnegielaan bij elkaar komen, bevindt zich sinds 1915 de Van Karnebeekbron. Op deze combinatie van bank en fontein is allerlei informatie over het naburige Vredespaleis te vinden

De van Karnebeekbron vlak na de oplevering in 1915.

Vredespaleis

In 1899 werd besloten om in Den Haag een Permanent Hof van Arbitrage op te richten. Dit hof moest als onpartijdig college gaan bemiddelen bij internationale conflicten en had een representatieve behuizing nodig. De schatrijke Amerikaanse staalmagnaat Andrew Carnegie schonk in 1903 1,5 miljoen dollar (nu 45 miljoen euro) voor de bouw van dit nieuwe Vredespaleis.

Een jaar later werd de Carnegiestichting opgericht die de bouw van het kolossale gebouw moest begeleiden. De voorzitter werd de Haagse jonkheer en  oud liberale politicus Abraham van Karnebeek.

 

De voorzitter van de Carnegiestichting A.P.C. van Karnebeek bij het naar hem vernoemde monument. De fotograaf maakte in 1915 de achtergrond wazig om meneer van Karnebeek te accentueren. Daarbij werd echter ook mevrouw Van Karnebeek ten dele gewist.

Opening

De opening van het Vredespaleis op 28 augustus 1913 viel samen met het honderdjarig bestaan van Nederland, ook in 1913. In het hele land werd uitbundig feest gevierd. Om deze heugelijke feiten voor eeuwig te herdenken, werd in 1915 een monument opgericht dat vernoemd werd naar de voorzitter van de Carnegiestichting, Abraham van Karnebeek.

De bron

Voor het ontwerp van het nieuwe monument werd de beeldend kunstenaar Willem Brouwer gevraagd. De lichte terracotta tegels van de bron werden bij zijn eigen Fabriek van Brouwers Aardewerk in Leiderdorp gemaakt. De bron werd achter het Vredespaleis aan de Carnegielaan, op de hoek van de Scheveningseweg, geplaatst.

Tijdens de onthullingsplechtigheid in 1915 werd de fontein, die de namen droeg van de bestuursleden van de Carnegiestichting, overgedragen aan de Haagse gemeenschap.

De beeldend kunstenaar Willem Coenraad Brouwer ontwierp de Van Karnebeekbron.

Terracotta

Het halfronde monument werd opgetrokken in roomkleurige terracotta, met daarin aangebrachte versieringen, opschriften en traptreden van gele klinkers. Het verlaagde terras was belegd met tegels, en het daarvoor liggende plateau met schelpen. De schelpen zijn in de jaren 1980 vervangen door tegels.

Het plateau is aan weerszijden afgesloten met een eenvoudig ijzeren hek, eindigend in 2 hardstenen voetstukken.

Vervuiling

Vanaf de oprichting werd de sierlijke fontein geteisterd door verloedering en beschadiging. In 1926 werd bijvoorbeeld veel geklaagd over het vuile stilstaande water en de stoffige bank. Volgens de Dienst Gemeentewerken kwam dat doordat de watertoevoer van de fontein al een tijd was afgesloten, een maatregel uit de crisisjaren toen alle niet strikt nodige uitgaven moesten worden vermeden.

De Van Karnebeekbron ligt naast de drukke Scheveningseweg. De vervuiling van het autoverkeer slaat snel neer op het witte monument.

De Haagse gezondheidscommissie schreef aan B. en W: 'dat zij hebben opgemerkt, dat sommige, vooral jeugdige stadgenooten van deze bron een gebruik maken, dat uit gezondheidsoogpunt niet zonder bedenking is. In het bekken, waarin het uitstromende water zich verzamelt, dompelen sommigen hun handen en zelfs hun hoofd of wasschen daarin allerlei voorwerpen, terwijl dadelijk daarop dezelfde personen of anderen uit dat bekken drinken'. Toen kwam er in het bekken een bordje met het opschrift: Waarschuwing, geen drinkwater.

Door de ligging op de hoek van twee drukke wegen werd de bank ook snel vuil. In 1931 wenste de directeur van Gemeentewerken speciaal toezicht door de politie omdat de jeugd vernielingen aanrichtte. Zo werd bijvoorbeeld het ondergedeelte van de bek van de leeuwenkop er afgeslagen. Ook kwam er een schriftelijke klacht binnen over het publiek dat 'beladen met apenootjes' de omgeving van de fontein vervuilde.

De Van Karnebeekbron in december 2017. Rechts is de Scheveningseweg zichtbaar.

De volgende tientallen jaren bleef het kwakkelen met de schoonmaak en het onderhoud. De laatste jaren staat de bron er weer pico bello bij.

Water

Oorspronkelijk verbruikte de bron twee kubieke meter leidingwater per uur. En dat van 1 maart tot 1 november dagelijks tussen 9 en 18 uur. Later brachten technici veranderingen aan, waardoor het verbruik tot de helft werd verminderd.

Bij de grote restauratie van 1997 werd een ondergrondse pijpleiding van 85 meter lengte geboord, waardoor het water van de fontein werd verbonden met het water van de Haagse beek dat door de tuin van het Vredespaleis loopt.

De Van Karnebeekbron ontvangt het fonteinwater vanuit de Haagse Beek die door de tuin van het Vredepaleis stroomt. Tot aan de restauratie van 1997 werd hier duur leidingwater voor gebruikt.

De Van Karnebeekbron gezien vanuit het Scheveningse bos.

De art nouveau letters boven de leeuwenkop.

Op de vierkanten op de voorgrond stonden vanaf de jaren 1960 bloembakken.

Aan de rechterkant van de fontein wordt de bouwcommissie van het Vredespaleis geëerd. A.P.C. van Karnebeek (voorzitter), A.F. de Savornin Lohman, R.J.H. Patijn, C Muyskens (bouwkundig ingenieur) en D.E.C. Knuttel (bouwkundig ingenieur).

De namen van het bestuur van de Carnegiestichting staan aan de linkerkant in steen gebeiteld. Te weten A.P.C. van Karnebeek (voorzitter), A.F. de Savornin Lohman, W.H. de Beaufort (namens de Raad van Beheer van het Permanent Hof), L.P.M.H. Michiels van Verduynen, S. van Sitters (secretaris/penningmeester) L.H. Ruyssenaers, en mr R.J.H. Patijn.

De uitvoerende architect bij de bouw van het Vredespaleis was J.A.G. van der Steur.

Louis Cordonnier was de architect van het Vredespaleis.