De Scheveninger Jacob Pronk (1762-1838) bouwde een zeebadinrichting, die het begin vormde van het badleven in Scheveningen. In 1889 werd hij hiervoor geëerd met een eigen straatnaam.

Jacob Pronk in 1814 geschilderd door Cornelis van Cuylenburgh.

Jacob

Jacob Pronk speelde een rol bij zowel de vlucht van stadhouder Willem V in 1795 naar Engeland, als bij de komst van diens zoon koning Willem I in 1813. De ondernemende Jacob kreeg in 1818 kreeg van koning Willem I een perceel grond om er een badhuis op te bouwen. Door het plaatsen van enige obligaties had Pronk geld voor zijn badhuis bij elkaar gekregen. Het monopolie voor het badbedrijf kreeg hij niet, maar hij kon verzekerd zijn van bescherming tegen oneerlijke concurrentie.

Het badhuis was een gat in een nieuwe markt en het succes van het badhuis bleef niet onopgemerkt bij het stadsbestuur van Den Haag. Jacob pronk werd uitgekocht en in 1828 werd het pand van badmeester Pronk afgebroken en een veel groter Stedelijk Badhuis neergezet, genaamd Grand Hôtel des Bains (Groot Badhotel).

In 1884 besloot de directie van het Badhotel om de concurrentiestrijd met Belgische kuuroorden aan te gaan. Het zestig jaar oude badhuis werd daarom afgebroken en vervangen door het Kurhaus. Dit Kurhaus werd en is het baken van Scheveningen en de gemeenteraad erkende dit in 1889 toen er nieuwe straatnamen vastgesteld moesten worden.

Een romantisch plaatje van de Torenstraat in 1880. Aan de voet van de toren is een waakhuisje gebouwd. Dit werd permanent gebruikt door zeelieden die niet meer voeren en dienst deden als klinkers – dorpsomroepers.

De straat

Geschiedenis

De Jacob Pronkstraat heette in de zestiende eeuw Thorenstraat, in de zeventiende eeuw (ook) Nobelstraat en in de achttiende eeuw weer Torenstraat. Ingevolge een raadsbesluit van A. Hoogenraad uit 1889 werd de naam van de Torenstraat in Scheveningen vervangen door de Pronkstraat nadat het voorstel van B. en W. de straat Klokkestraat te noemen was verworpen.

De naamswijziging werd aangebracht omdat er in Den Haag al een Torenstraat bestond.

Op 13 oktober 1913 werd de naam op verzoek van een "geimporteerden Scheveninger" uitgebreid tot Jacob Pronkstraat, een voorstel dat in 1889 nog werd verworpen.

Sanering

De Jacob Pronkstraat was een fotogeniek straatje.

Aan de Pronkstraat lag een wirwar van hofjeshuisjes waarin de woonomstandigheden zeer slecht waren. Aan het einde van 1917 kwam het Haagse gemeentebestuur dan ook met een voorstel voor de onteigening van de woningen.  

De meeste huizen waren niet meer te redden. De grillige opeengedrongen ligging van de perceeltjes maakte het bijvoorbeeld onmogelijk om riolering aan te leggen. Bij koninklijk besluit van 19 april 1919 werden de te onteigenen percelen aangewezen.

Voordat van sloop sprake kon zijn, moest echter eerst nieuwe huisvesting voor de bewoners gevonden worden. Door het grote tekort aan woningen in Scheveningen kostte dat vaak veel moeite. Het duurde daarom tot diep in de jaren twintig voordat de huizen gesloopt konden worden. Daarna werd het grootste deel gesaneerd, en bleef er van de oude straat weinig meer over. 

Oorlog

Nederland was in mei 1940 bezet door de Duitsers. Engeland was echter niet verslagen. In het voorjaar van 1942 startten de Duitsers daarom met de voorbereidingen van de bouw van verdedigingswerken die moesten voorkomen dat de Engelsen op de Nederlandse kust zouden landen.

Allereerst werden in april 1942 het strand en de duinen tot verboden gebied - Sperrgebiet - verklaard. In de loop van 1942-1943 werd een steeds groter gebied ontruimd, waarbij de bewoners overgeplaatst werden naar andere delen van

Vanaf begin 1943 mocht in delen van Scheveningen niet meer gewoond worden omdat deze omgeving onderdeel uit maakte van de Duitse verdedigingslinie, het Sperrgebiet. Dit is de Jacob Pronkstraat bij huisnummer 70 in 1943.

Den Haag (werkenden) of Gelderland / Overijssel (niet werkenden). De Jacob Pronkstraat ligt vlak bij het strand en werd daarmee Sperrgebiet. Op een enkele uitzondering na (politieagenten e.d.), woonde er in de periode 1943-1945 niemand meer in de straat.

De straat

De Jacob Pronkstraat begint bij de Keizerstraat en eindigt bij de Duinstraat. De telling van de huisnummers begint bij de Keizerstraat / Oude Kerk. Dit botst met de Haagse gewoonte om de huisnummers vanaf het Haagse centrum te tellen. De straat is echter zo oud dat de oude Scheveningse huisnummering gehandhaafd bleef.

De nieuwe, twintigste eeuwse, versie van de straat is veel langer dan de oude uitvoering. De Torenstraat / Pronkstraat liep tot de jaren twintig van de Oude Kerk naar de Weststraat en had geen zijstraten. Ter indicatie; de straat liep ongeveer tot aan de huidige Vermaasstraat. 

De huisnummers 8 tot en met 14 stammen uit 1905, de rest van de bebouwing werd rond 1935 of rond 1955 neergezet. 

 

De Jacob Pronkstraat in 1914.

De Jacob Pronkstraat in februari 2021. Met rechts een doorkijkje naar de Adriaan Groenenstraat.

De Pronkstraat op de hoek met de Keizerstraat in 1905. De fotograaf staat met z'n rug naar de Oude Kerk.

De Jacob Pronkstraat bij de keerlus tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Een van de sloppen bij de Jacob Pronkstraat. In deze slecht gebouwde panden braken om de haverklap besmettelijke ziektes uit. In de jaren dertig van de twintigste eeuw werden daarom grote delen van Scheveningen gesaneerd. Dit soort hofjes verdween en kwam niet meer terug.

De nadagen van de oude Jacob Pronkstraat. De Oude Kerk staat in de Keizerstraat. Deze foto werd in 1926 gemaakt.

Het begin van de Jacob Pronkstraat aan de even kant. Dit appartementencomplex werd in 1969 neergezet.

De oneven nummers aan het begin van de Jacob Pronkstraat dateren van 1933.

Deze vier woningen zijn de enige panden die de grote sanering van de Jacob Pronkstraat in de jaren twintig overleefd hebben. Ze stammen uit 1905.